Uit eten gaan in het buitenland kan een avontuur zijn: wat gaan we bestellen? Wat krijgen we op ons bord? Gaan we hiervan ziek worden? Van al deze vragen heb ik me nooit afgevraagd hoe we gaan eten. En de eerste paar dagen in Teheran viel het niet eens op, maar het was wel degelijk een gewoonte: zitten op de grond voor het nuttigen van een hapje of een drankje.
Het zag er ongelofelijk relaxt uit toen we het voor het eerst in een restaurant spotte. De gasten zaten op lage tafels bekleed met Perzische tapijten, leunend tegen grote kussens, zodat men lekker onderuit kon zakken. Het waren tafels voor ongeveer 4 tot 10 personen. Voor hygiene werden eerst de schoenen uitgedaan en onder de tafel geschoven. Vervolgens is het de bedoeling dat men over het tapijt heen kruipt, op zoek naar een lekker plekkkie in de kussen, waarna men geniet van een lunch, diner of een waterpijp.
Het is in Iran gebruikelijk dat de de ober niet alleen de bestelling opneemt, maar de benodigde items aanlevert als men gaat eten: bestek in een mandje op een bedje van servetten en een plastic tafelkleedje. Het kleedje wordt zelf door de gasten uitgevouwen en op het tapijt gelegd zodat het tapijt schoon blijft als men erop eet. Daarna wordt de rest van de ‘picknick’ gedekt. De ober heeft dan tijd over om de drankjes en het eten te halen.
Uit ervaring weten we dat restaurants houten constructies gebruiken ter vervanging voor de koude vloer, maar vele Iraanse gezinnen gebruiken wel hun vloer om op te eten. Fascinerend om mee te maken als Nederlander, want de tafels en stoelen zijn in onze cultuur niet weg te denken. In tegenstelling tot Iran waar het normaal is om met de billen op de grond te zitten en een bord met eten voor je te zetten. Ik reis terug in de tijd om uit te zoeken waar het vandaan komt.
No mad
In 2013 werd vanuit het ‘Master of Science in Interior Architect’ uit Cyprus onderzoek gedaan door Elmira Ardakani, naar de belangrijke factoren waarom Iraniërs op de grond zitten om bijvoorbeeld te eten. Het onderzoek wijst uit dat het een eeuwenlange traditie is om de grond te gebruiken als ‘tafel’. Het stamt af van de reizende nomade, waar het simpelweg praktischer was om op de grond te eten. Men had geen idee van meubels zoals tafels en stoelen. Er was één plek waar men at en sliep en dat was allemaal op diezelfde grond. Ook toen Iraniërs zich langzaam gingen settelen in huizen was de grond het middelpunt van het huis. Het leven was simpel en zo werden de huizen ontworpen: een plek om te schuilen, te leven en te slapen. Hoewel men steeds meer privacy kreeg, werd binnen het gezin toch alles in één ruimte gedaan. De ‘Nomade cultuur’ binnenshuis bleef onveranderd, net als het eten op de grond. (Ardakani, 2013)
Uit Europa gevlogen
Inmiddels was Iran een monarchie geworden. Tussen 1848 – 1896 zat koning Qajar op de troon. Het was de op drie na langste monarchie in de geschiedenis van het Perzische rijk. Onbewust kreeg hij zo de tijd om zijn interesses te delen met de Iraanse cultuur. Want naast zijn koninklijke en allerdaagse taken, hield hij tijd over voor zijn hobby’s in de kunst. Het is een cruciaal aspect voor het introduceren van meubels in Iraanse huishoudens. Koning Qajar reisde namelijk als eerste naar Europa. (Mitchell, 2016) En hij ontdekte daar een nieuwe wereld: kunst, cultuur en architectuur. Hij was gefascineerd en nam het mee naar zijn paleis. Kamers kregen een nieuwe look, vol met schilderijen, vazen, kroonluchters en meubels, waaronder tafels en stoelen. Het sloeg aan, want in de werelden van de elite, rijke en upper class werden deze nieuwe, frisse en hippe stijlen overgenomen. Men kreeg tafels en stoelen in de nieuw ontworpen interieureren. (Ardakani, 2013)
En nog steeds zijn de Westerse invloeden te zien in het Paleis Golestan, waar de koninklijke families ‘de Qajaren’ woonde. Na het kopen van een kaartje is het paleis is te bereiken via de tuin, voorzien van prachtige bloemen, langwerpige fonteinen en gedecoreerde paleismuren. Het paleis zal onmiddellijk een authentieke Perzische gevoel met zich mee brengen, door met bloemen beschilderde tegeltjes en mozaïek muren bestaande uit kleine spiegeltjes. Fascinerend om te zien hoe de families jaren lang leefde en waar de spullen allemaal vandaan komen. (GolenstanPalace, 2016)
Het oude en vertrouwde
Ondertussen hadden families die in het bezit waren van een ‘eigen huis en tuin’ het meubilair geïntegreerd in hun dagelijks leven. Het interessante aan het onderzoek van Elmira Ardakani is dat men toen der tijd niet gebruik maakte van de Europese zitmogelijkheden om te eten. Men ging op een stoelen zitten voor allerlei activiteiten, maar eten deed men toch echt op de grond. Met z’n alle op een speciaal ontworpen Perzische tapijt, in een speciaal ontworpen kamer. Sierlijke vormen wordt op het tapijt aangeduid waar men zit en waar het eten wordt opgediend. Het is dus begrijpelijk dat de tapijten een belangrijke rol spelen in de Iraanse cultuur. Men had tapijten om op te eten en te drinken, om te chillen, om op te slapen of decoratief voor op de muur. In alle lagen van de bevolking werd het zo gebruikt, door de eeuwen heen. (Ardakani, 2013)
Het vliegende tapijt
Tegenwoordig is het tapijt niet meer weg te denken in de Iraanse cultuur. Want naast dat men nog steeds op het tapijt consumeert en relaxt, wordt de vloerkleed ook mee naar buiten genomen: men picknickt erop in het park, men snijdt er een stuk vanaf en beschermt de zadel van de brommer of het dashboard in de auto er mee tegen de zon en zo kan ik nog meer creatieve Pinterest ideeën op blijven noemen. De tapijten markt in Iran is erg groot en dus zijn de vloerkleden ook verkrijgbaar in allerlei doeleindes, soorten, maten, figuren, kleuren en prijzen. De verkoper weet het vloerkleed zo in te pakken, dat men het per luchtpost naar huis op kan sturen voor de toeristen. Kijk om je heen en laat je adviseren, want echter gaat een Perzische tapijt niet worden. Zie je er één die aan alle wensen voldoet? Weet dat er mogelijkheden zijn om het mee te nemen. Geen punt, in Iran.
Stoelendans
Gedurende onze reis zijn we een aantal keer uitgenodigd door Iraanse families om hun nederig stulpje aan ons te laten zien. Naast dat de tapijt nog steeds domineert, is het huis ingericht zoals je het zou verwachten: een zithoek voor de tv en een eethoek bij de keuken. Toch is het per familie verschillend of we op banken, stoelen of op de grond eten. Het ene gezin is namelijk pro meubilair en bedekt elke centimeter van de muur met een kast of een stoel, terwijl de andere familie klaagt over het ‘moderne levensstijl’: “Altijd maar aan tafel eten met de hele dag de televisie aan. Het verpest de Iraanse cultuur!” Hoe dan ook, als Nederlander zijnde is het wel even trainen om zo lang op de grond te zitten. Eerst is het moeilijk om een juiste houding aan te nemen en wiggel je van de linker naar de rechter bil. Waar laat ik toch m’n benen, dat is de grote Perzische vraag op dat moment. Als het gelukt is om de twee ledematen ergens neer te leggen, begint vaak na enige tijd de teentjes te tintelen. Vervolgens kom je erachter dat je geen gevoel meer hebt in je benen. Dan maar even je lichaam doorbloeden met een toiletbezoek. Opstaan en weglopen gaat dan ook vaak moeilijker en langzamer dan verwacht. Houd hier vooral rekening mee: het is niet altijd de ouderdom die met gebreken komt!
Bronvermelding
- Ardakani, E. (2013, juli). Geraadpleegd op 3 november 2016
- GolenstanPalace. (2016). Geraadpleegd op 17 november 2016
- Mitchell, S. (2016, november 15). Geraadpleegd op 17 november 2016 van de website: Wikipedia
Leave a Reply